Forum Parafialne

[Stefan]

Niedziela Palmowa – poczÂątek Wielkiego Tygodnia.

Jezus wyrusza z Jerycha przez Pustyniê Judzk¹, podró¿uj¹c do Jerozolimy (Mt 20,29; Mk 10,46; £k 19,1.11.28). Zbli¿aj¹c siê do celu, posy³a dwóch swoich uczniów, aby w Betfage przygotowali Mu osio³ka i st¹d rozpoczyna swoj¹ ostatni¹ drogê przed œmierci¹.
O uroczystym wjeÂździe Pana Jezusa do Jerozolimy piszÂą wszyscy czterej EwangeliÂści. JuÂż to samo Âświadczy, jak wielkÂą rangĂŞ przywiÂązujÂą do tego epizodu z Âżycia Jezusa Chrystusa.
Koœció³ œwiêci w tym dniu tryumfalny wjazd Chrystusa do Jerozolimy, dok¹d przyby³ wraz z uczniami na œwiêto Paschy i - jak podaje Pismo œwiête - witany by³ przez wielkie t³umy ludzi wo³aj¹cych: Hosanna Synowi Dawidowemu, b³ogos³awiony, który idzie w Imiê Paùskie dla naszego zbawienia i rzucaj¹cych na drogê, i pod kopytka osio³ka, na którym jecha³, ga³¹zki oliwne i palmowe.
Wydarzenie to mia³o byÌ spe³nieniem s³ów ze Starego Testamentu: Raduj siê wielce, Córo Syjonu, wo³aj radoœnie, Córo Jeruzalem! Oto Król twój idzie do ciebie, sprawiedliwy i zwyciêski. Pokorny - jedzie na osio³ku, na oœl¹tku, Ÿrebiêciu oœlicy (Za 9,9).
W liturgii Mszy œw. Niedzieli Palmowej czytana jest Mêka Paùska, daje to straszny kontrast temu co siê dzia³o tego dnia i temu co nast¹pi³o kilka dni póŸniej. Kontrast ten przynosi refleksjê, ¿e niestety w naszym ¿yciu czêsto bywa podobnie, wielokrotnie po chwilach uniesienia, po chwilach ciep³ego spotkania z Chrystusem przychodzi czas zapomnienia o tym prze¿yciu i zupe³ne odwrócenie siê od uznawanych wówczas wartoœci.
Najwa¿niejsz¹ uroczystoœci¹ koœcieln¹ Niedzieli Palmowej s¹ procesje z palmami. Procesje te, jako pierwsi obchodzili, ju¿ w IV w., chrzeœcijanie jerozolimscy. PóŸniej w V i VI w. przyjê³y siê one tak¿e w Koœciele zachodnim. Sam zaœ obrzêd œwiêcenia ga³¹zek zielonych czyli palm wielkanocnych, wprowadzono do liturgii Niedzieli Palmowej w XI w.
G³ównym atrybutem œwiêta s¹ palmy. Najczêœciej spotyka siê strome bukiety z ga³¹zek wierzbowych z "kotkami", bukszpanu i suszonych kwiatów, albo palmy wileùskie. Maj¹ one kszta³t pa³ek ró¿nej wielkoœci i gruboœci, a sporz¹dza siê je z u³o¿onych w misterne wzory zasuszonych kwiatów ma³ych i wiêkszych. Palma jest zakoùczona kit¹ z farbowanych kwiatostanów rozmaitych traw. Niegdyœ takie palmy wystêpowa³y g³ównie na WileùszczyŸnie, a obecnie spotyka siê je w ca³ej Polsce. W okolicach Tarnowa i na Ziemi S¹deckiej, w pobli¿u Myœlenic, a tak¿e na Kurpiach s¹ obnoszone w procesji wysokie, czêsto kilkumetrowe palmy, na których powiewaj¹ kolorowe wst¹¿ki.
Niedziela Palmowa zwana jest w Polsce Kwietn¹, Palmow¹, Ró¿d¿kow¹, Wierzbn¹, a na Œl¹sku Palmiano ( Kwietno).

[Stefan]

Wielki Tydzieù - czas bezpoœrednio poprzedzaj¹cy Œwiêta Wielkanocne - wykszta³ca³ siê w liturgii stopniowo. Pocz¹tkowo sam post przed Wielkanoc¹ trwa³ zaledwie 3 dni. Z czasem wprowadzono okres 40-dniowego postu - i wyró¿niono Wielki Tydzieù. Na treœÌ wydarzeù Wielkiego Tygodnia sk³adaj¹ siê triumfalny wjazd Pana Jezusa do Jerozolimy w Niedzielê Palmow¹, ostatnie dyskusje Chrystusa z Sanhedrynem w œwi¹tyni, przepowiednie Chrystusa o zburzeniu Jerozolimy i o koùcu œwiata, Ostatnia Wieczerza i Mêka Paùska, wreszcie chwalebne Zmartwychwstanie.

W Wielki PoniedziaÂłek w drodze do Jerozolimy Chrystus uczyniÂł uschÂłym figowe drzewo za to, Âże nie znalazÂł na nim owocu, a tylko same liÂście. Kiedy wszedÂł na plac ÂświÂątyni i zobaczyÂł tam kupcĂłw z towarami i bydÂłem, wypĂŞdziÂł ich stamtÂąd.
W Wielki Wtorek Pan Jezus prowadziÂł najgwaÂłtowniejsze polemiki ze starszyznÂą ÂżydowskÂą, ktĂłre zakoĂączyÂł wielokrotnym "biada", rzuconym na swoich zatwardziaÂłych wrogĂłw. W wielkiej teÂż mowie eschatologicznej zapowiada caÂłkowite zniszczenie Jerozolimy oraz koniec Âświata, jaki zamknie dzieje ludzkoÂści. Zapowie takÂże powtĂłrne swoje przyjÂście na ziemiĂŞ w chwale. W przypowieÂści o roztropnym sÂłudze, o mÂądrych i gÂłupich pannach i o talentach bĂŞdzie nawoÂływaÂł do czujnoÂści.
Wielka ÂŚroda ma bezpoÂśredni juÂż kontakt z wydarzeniami Wielkiego Czwartku i PiÂątku. Sanhedryn na tajnej naradzie postanawia za wszelkÂą cenĂŞ zgÂładziĂŚ Jezusa. Judasz ofiaruje Wielkiej Radzie ÂŻydowskiej swojÂą pomoc za srebrniki, przyrzekajÂąc ÂśledziĂŚ Chrystusa, a gdy bĂŞdzie sam - zawiadomi o tym Sanhedryn, aby Go moÂżna byÂło pojmaĂŚ.

¯urowa Œroda (Strzoda) -zabawa obrzêdowa, odbywaj¹ca siê na Œl¹sku w Wielk¹ Œrodê wieczorem. O zmierzchu ch³opcy palili œmiecie i ga³êzie (zwane ¿urem), podpalali stare, nasycone smo³¹ miot³y, robi¹c z nich pochodnie, i biegali z nimi po polach i miedzach krzycz¹c:
ÂŻur palÂą, buchty chwalÂą, co krok to snop.

Szczytem roku liturgicznego i Wielkiego Tygodnia jest ÂŚwiĂŞte Triduum Paschalne MĂŞki i Zmartwychwstania PaĂąskiego. Obejmuje ono liturgiĂŞ Mszy Wieczerzy PaĂąskiej, sprawowanÂą wieczorem w Wielki Czwartek, wielkopiÂątkowÂą liturgiĂŞ MĂŞki PaĂąskiej oraz najbardziej uroczystÂą i najpiĂŞkniejszÂą ze wszystkich liturgii KoÂścioÂła - WigiliĂŞ PaschalnÂą sprawowanÂą po zapadniĂŞciu zmroku w WielkÂą SobotĂŞ - w WielkÂą Noc. Triduum koĂączy siĂŞ wieczorem w NiedzielĂŞ Zmartwychwstania.

[Stefan]

Triduum Paschalne zaczyna siĂŞ w Wielki Czwartek wieczorem. Wspominamy w tym dniu ustanowienie Eucharystii, sakramentu kapÂłaĂąstwa oraz rozwaÂżamy przykazanie miÂłoÂści bliÂźniego, ktĂłrej wzĂłr daje Chrystus.
Warunkiem owocnego przeÂżycia Triduum jest wewnĂŞtrzne nastawienie, Âże ÂświĂŞta paschalne zaczynajÂą siĂŞ wieczorem w Wielki Czwartek. Warto wczeÂśniej odprawiĂŚ spowiedÂź, zrobiĂŚ zakupy i porzÂądki, skupiĂŚ siĂŞ na rozwaÂżaniu tajemnic wiary.
Tego dnia sprawuje siĂŞ tylko jednÂą EucharystiĂŞ – MszĂŞ Wieczerzy PaĂąskiej. WyjÂątkiem sÂą katedry, w ktĂłrych rano celebruje siĂŞ MszĂŞ KrzyÂżma. Biskup poÂświĂŞca wtedy oleje uÂżywane do sprawowania sakramentĂłw (chrztu, bierzmowania, kapÂłaĂąstwa, namaszczenia chorych), a kapÂłani odnawiajÂą swoje kapÂłaĂąskie przyrzeczenia.
W czasie Mszy Wieczerzy PaĂąskiej Âśpiewa siĂŞ uroczyÂście „ChwaÂła na wysokoÂści”. Podczas Âśpiewania tego hymnu rozbrzmiewajÂą dzwony. Potem milknÂą aÂż do Wigilii Paschalnej.
W odczytywanej Ewangelii Âśw. Jana (13,1–15) Chrystus wskazuje na motyw swojej Âśmierci. Podejmuje czynnoœÌ symbolicznÂą, niesÂłychanie wymownÂą i wstrzÂąsajÂącÂą – umywa nogi ApostoÂłom.
Na pamiÂątkĂŞ tego ostatniego wydarzenia po homilii odbywa siĂŞ obrzĂŞd tzw. mandatum (przykazanie). KapÂłan umywa kilku mĂŞÂżczyznom nogi (nie musi ich byĂŚ 12). To gest symboliczny. Ma przypominaĂŚ, Âże powoÂłaniem KoÂścioÂła jest sÂłuÂżba czÂłowiekowi, zwÂłaszcza ubogiemu. Ten znak ma pobudziĂŚ nas do przekÂładania przykazania miÂłoÂści na konkretne czyny wobec bliÂźnich.
Na zakoĂączenie uroczystoÂści czeka nas jeszcze je den obrzĂŞd: przeniesienie CiaÂła Chrystusa do specjalnie przygotowanej kaplicy adoracji – Ciemnicy.
Tabernakulum jest opró¿nione i otwarte, gaœnie wieczna lampka, a o³tarz zostaje obna¿ony. Wchodzimy w czas Bo¿ej mêki...

Na ÂŚlÂąsku najpopularniejszym zwyczajem wielkoczwartowym byÂło chodzenie z tzw. klekotkami, klepaczkami czy grzechotkami, czyli drewnianymi koÂłatkami.

[Stefan]

Wielki Pi¹tek to dzieù mêki i œmierci Chrystusa. Koœció³ rozmyœla nad mêk¹ swojego Pana i Oblubieùca, adoruje krzy¿, wstawia siê do Boga za zbawienie ca³ego œwiata. Chrzeœcijanie zachowuj¹ post (tylko jeden posi³ek do syta) i wstrzemiêŸliwoœÌ od pokarmów miêsnych. Wed³ug dawnej tradycji Koœcio³a, tego dnia nie sprawuje siê Eucharystii. W koœcio³ach odbywaj¹ siê nabo¿eùstwa Drogi Krzy¿owej.
Ciemna jutrznia
Rankiem w Wielki PiÂątek oraz w WielkÂą SobotĂŞ w wielu koÂścioÂłach odprawiane sÂą tzw. ciemne jutrznie, czyli modlitwy brewiarzowe o specjalnej, dostosowanej do poszczegĂłlnych dni Triduum, treÂści. Nazwa „ciemna jutrznia” wi¹¿e siĂŞ ze starym, ale gdzieniegdzie jeszcze do dzisiaj praktykowanym zwyczajem zapalania i gaszenia Âświec.
Tak ten zwyczaj opisuje o. CzesÂław Gil OCD w ksi¹¿ce o Âżyciu codziennym karmelitanek bosych : „Zgodnie ze starym zwyczajem, po stronie epistoÂły umieszczano trĂłjkÂątny Âświecznik (trianguÂł), na ktĂłrym znajdowaÂło siĂŞ piĂŞtnaÂście zapalonych Âświec. Zapalano rĂłwnieÂż szeœÌ Âświec na oÂłtarzu. Po kaÂżdym psalmie kapelan lub chÂłopiec zakrystyjny gasiÂł jednÂą ÂświecĂŞ na Âświeczniku, a podczas kantyku Benedictus po kaÂżdym wersecie jednÂą ÂświecĂŞ na oÂłtarzu. Gdy zgromadzenie ÂśpiewaÂło antyfonĂŞ Christus factus est pro nobis” chÂłopiec chowaÂł ostatniÂą ÂświecĂŞ ze Âświecznika za oÂłtarz (to samo czyniono w chĂłrze), nastĂŞpowaÂła zupeÂłna ciemnoœÌ (stÂąd nazwa „ciemna jutrznia”), a zakonnice przez krĂłtki czas czyniÂły „grzmot” uderzajÂąc brewiarzami o Âławki. PrzypominaÂł on trzĂŞsienie ziemi towarzyszÂące Âśmierci Chrystusa”.

Centralnym momentem dnia jest Liturgia MĂŞki PaĂąskiej.
Liturgia zaprasza nas do rozwa¿enia biblijnego opisu mêki Paùskiej, a nastêpnie do adoracji i uczczenia krzy¿a œwiêtego. Wielkopi¹tkowa celebracja zaczyna siê nie typowo. Kap³ani ubrani w ornaty koloru czerwonego wychodz¹ w milczeniu w procesji do o³tarza. Nie poprzedza ich dzwonek, nie œpiewa siê ¿adnej pieœni. Po dojœciu do stopni o³tarza kap³ani padaj¹ na twarz (tzw. prostracja). To mocny i emocjonalnie wymowny gest najwiêkszego uni¿enia przed tajemnic¹, któr¹ mamy rozwa¿aÌ. Wszyscy obecni w koœciele klêkaj¹. Wobec zbawczej œmierci Jezusa wszelkie s³owa s¹ nieodpowiednie. Cisza mówi znacznie wiêcej. Chwilê póŸniej, po krótkiej modlitwie kap³ana, rozpoczyna siê Liturgia S³owa.
NastĂŞpnie rozpoczyna siĂŞ druga czêœÌ liturgii – adoracja krzyÂża.
KapÂłan bierze zasÂłoniĂŞty krzyÂż, odsÂłania gĂłrnÂą jego czêœÌ i Âśpiewa: „Oto drzewo krzyÂża, na ktĂłrym zawisÂło Zbawienie Âświata”. Wszyscy odpowiadajÂą: „PĂłjdÂźmy z pokÂłonem” i padajÂą na kolana. Po chwili ciszy kapÂłan odsÂłania kolejnÂą czêœÌ krzyÂża, powtarzajÂąc te same sÂłowa. Za trzecim razem ukazuje caÂły krzyÂż.
Oddanie czci krzy¿owi powinno staÌ siê bardzo osobistym aktem dla ka¿dego z nas. Do krzy¿a podchodz¹ w procesji kap³ani, us³uguj¹cy i wierni (w naszej parafii tylko mê¿czyŸni, a kobiety czyni¹ to po zakoùczeniu Liturgii). Sk³adaj¹ poca³unek lub innym gestem wyra¿a j¹ swoj¹ czeœÌ.
Po adoracji krzyÂża przychodzi czas Komunii. Nie ma przeistoczenia. Odmawia siĂŞ modlitwĂŞ „Ojcze nasz” i rozdaje siĂŞ hostie konsekrowane poprzedniego dnia. LiturgiĂŞ koĂączy przeniesienie NajÂświĂŞtszego Sakramentu do kaplicy, zwanej BoÂżym Grobem. To polska tradycja. Monstrancja jest przykryta biaÂłym welonem na pamiÂątkĂŞ caÂłunu, ktĂłrym spowito martwe ciaÂło Jezusa. Przez ten wieczĂłr i dzieĂą nastĂŞpny bĂŞdziemy Go adorowali. Wielu z nas przyjdzie takÂże ucaÂłowaĂŚ krzyÂż.

[Gość]

Stefanie ma³e sprostowanie do tego co powy¿ej napisa³eœ - otó¿ podobnie jak w ubieg³ym roku i w tym wierni bêd¹ mogli uca³owaÌ krzy¿ po skoùczonej liturgii. Powodowane jest to tym i¿ jest wielka liczba chêtnych (i to dobrze) a liturgia nie dopuszcza u¿ywania wiêcej ni¿ jednego krzy¿a. To co by³o dot¹d - 3 krzy¿e - to troszeczkê nadu¿ycie. W zwi¹zku z wprowadzeniem w ¿ycie tych przepisów uca³owania krzy¿a podczas liturgii dokonaj¹ kap³ani i liturgiczna s³u¿ba o³tarza. Po za tym nikt nas nie pos¹dzi o dyskryminacjê - to ostatnie to oczywiœcie ¿arcik. Pozrdawiam i ¿yczê owocnego prze¿ycia liturgii i zachêcam do adoracji Jezusa w Bo¿ym Grobie.

[Ks. Krzysztof]

To sprostowanie napisaÂłem oczywiÂście ja ale chyba wczeÂśniej mnie wylogowaÂło - przepraszam.

[Stefan]

BĂłg zapÂłaĂŚ za sprostowanie. OczywiÂście tak byÂło z adoracjÂą krzyÂża w naszej parafii wczeÂśniej, a o adoracji trzech krzyÂży nawet nie sÂłyszaÂłem.
DziĂŞki postowi KsiĂŞdza wiem, Âże ktoÂś czyta te moje wypocone gryzmoÂły.

[Stefan]

Wielka Sobota to dzieĂą trwania przy Grobie PaĂąskim w postawie rozwaÂżania Âśmierci Jezusa oraz Jego zstÂąpienia do otchÂłani. To dzieĂą ciszy. Przez modlitwĂŞ i post oczekujemy na zmartwychwstanie Pana. KoÂśció³ powstrzymuje siĂŞ zupeÂłnie od sprawowania sakramentĂłw. Komunii Âśw. moÂżna udzielaĂŚ tylko umierajÂącym. Niestety to, co siĂŞ dzieje w Polsce w wielu koÂścioÂłach, jest zaprzeczeniem sensu Wielkiej Soboty. DzieĂą ciszy staÂł siĂŞ dniem najwiĂŞkszego haÂłasu w koÂściele: ÂświĂŞcenie pokarmĂłw, „oglÂądanie Grobu PaĂąskiego” i spowiedÂź na ostatni moment. To wszystko powoduje zgieÂłk wiĂŞkszy niÂż w inne dni roku. Szansa na modlitwĂŞ w ciszy jest chyba tylko rano.
Koœció³ zachêca, aby powstrzymaÌ siê od spo¿ywania pokarmów miêsnych. Pierwszym motywem nawiedzenia koœcio³a powinna byÌ adoracja Jezusa w Bo¿ym Grobie. Œwiêcenie pokarmów na stó³ wielkanocny jest piêknym obyczajem, ale jednak drugorzêdnym. Do poœwiêcenia przynosimy chleb, jajka (symbol ¿ycia), wêdliny, symbolicznego baranka, sól. Nie za pomnijmy przygotowaÌ œwiece na liturgiê Wigilii Paschalnej.
Wigilia Paschalna rozpoczyna ÂświĂŞtowanie Zmartwychwstania Pana Jezusa. Jest centralnym momentem Triduum Paschalnego. Jest najwaÂżniejszÂą i najpiĂŞkniejszÂą celebracjÂą w caÂłym Roku Liturgicznym.
Liturgia Wigilii Paschalnej jest celebrowaniem tajemnicy nowego Âżycia, ktĂłre przynosi zmartwychwstaÂły Chrystus. SkÂłada siĂŞ z czterech czĂŞÂści. KaÂżda z nich koncentruje siĂŞ na innym symbolu nowego Âżycia: Âświetle, sÂłowie, wodzie i uczcie.
1.Liturgia œwiat³a : Rozpoczyna siê przed koœcio³em. Do rozpalonego ogniska podchodz¹ kap³ani i s³u¿ba liturgiczna. Po s³owach pozdrowienia i zachêty nastêpuje poœwiêcenie ognia. Nastêpnie celebrans poœwiêca nowy pascha³. Kreœli na nim znak krzy¿a, litery Alfa i Omega oraz cyfry bie¿¹cego roku, a potem umieszcza w nim piêÌ symbolicznych gwoŸdzi, przypominaj¹cych piêÌ ran Chrystusa. Nastêpnie kap³an zapala œwiecê paschaln¹ od poœwiêconego ognia.
Procesja wyrusza do koÂścioÂła. Na jej czele idzie diakon niosÂący zapalony paschaÂł. W koÂściele panujÂą ciemnoÂści. Jedynym ÂźrĂłdÂłem ÂświatÂła jest paschaÂł. Celebrans w progu ÂświÂątyni Âśpiewa: „ÂŚwiatÂło Chrystusa”, a wszyscy odpowiadamy: „Bogu niech bĂŞdÂą dziĂŞki”. Czyni to powtĂłrnie w Âśrodku nawy ÂświÂątyni i trzeci raz przy oÂłtarzu. Wierni odpalajÂą swoje Âświece od ognia paschaÂłu. Kiedy procesja dochodzi do oÂłtarza, zapalajÂą siĂŞ wszystkie ÂświatÂła w koÂściele.
SymbolikĂŞ ÂświatÂła wyjaÂśnia Âśpiewane teraz OrĂŞdzie Wielkanocne, tzw. Exsultet (ozn. weselcie siĂŞ). OrĂŞdzie paschalne lub OrĂŞdzie Wielkanocne jest staroÂżytnÂą pieÂśniÂą, przypisywanÂą Âśw. AmbroÂżemu w obecnej formie znanÂą od VII wieku.
2.Liturgia S³owa : Jest bardzo rozbudowana. Mo¿e siê sk³adaÌ a¿ z dziewiêciu czytaù. Pokazu j¹ one ca³¹ historiê zbawienia: od pocz¹tku œwiata, poprzez wyprowadzenie narodu wybranego z Egiptu, a¿ do czasu, gdy Jednorodzony Bo¿y Syn sta³ siê Barankiem, by zbawiÌ grzechy œwiata, a zabity za nasze grzechy, trzeciego dnia powsta³ z martwych.
Po ostatnim czytaniu ze Starego Testamentu zapala siĂŞ Âświece oÂłtarzowe, Âśpiewa siĂŞ hymn ”ChwaÂła na wysokoÂści” przy akompaniamencie dzwonĂłw.
3. Liturgia chrzcielna : W staroÂżytnoÂści tylko w tym dniu i w tym momencie udzielano chrztu ÂświĂŞtego. Struktura caÂłej Wigilii Paschalnej ma jako centrum chrzest.
Liturgia chrzcielna rozpoczyna siĂŞ odÂśpiewaniem Litanii do Wszystkich ÂŚwiĂŞtych. UÂświadamiamy sobie, Âże przez chrzest zostaliÂśmy powoÂłani do ÂświĂŞtoÂści. Po litanii nastĂŞpuje bÂłogosÂławieĂąstwo wody chrzcielnej. W dÂłuÂższej modlitwie kapÂłan wyjaÂśnia symbolikĂŞ wody. Podczas Âśpiewu tej modlitwy paschaÂł zostaje zanurzony w wodzie chrzcielnej. NastĂŞpuje odnowienie przyrzeczeĂą chrzcielnych, co wierni czyniÂą z zapalonymi Âświecami. Pokropienie wodÂą ÂświĂŞconÂą przypomina nasz chrzest.
4. Liturgia Eucharystyczna, czyli Msza Âśw. rezurekcyjna : Jako ÂświĂŞci i umiÂłowani przez Boga przystĂŞpujemy do kolejnej czĂŞÂści celebracji – Liturgii Eucharystycznej.
Msza Wigilii Paschalnej jest matkÂą wszystkich Mszy ÂświĂŞtych. Jest najwaÂżniejszÂą EucharystiÂą w caÂłym roku. Wraz ze ZmartwychwstaÂłym spoÂżywamy posiÂłek bĂŞdÂący zapowiedziÂą wiecznej uczty.
Na zakoùczenie Eucharystii ma miejsce procesja rezurekcyjna. Chrzeœcijanie ca³emu œwiatu og³aszaj¹ radosn¹ wieœÌ: otrzyjcie ³zy, œmierci zosta³a zadana œmierÌ.
Zgodnie z polskÂą tradycjÂą, procesja moÂże odbywaĂŚ siĂŞ w niedzielny poranek przed pierwszÂą MszÂą ÂświĂŞtÂą.
Triduum Paschalne koĂączy siĂŞ nieszporami w NiedzielĂŞ WielkanocnÂą.

Wielka Sobota od Âśredniowiecza byÂła dniem ÂświĂŞcenia potraw wielkanocnych. ÂŚwiĂŞcenie obywaÂło siĂŞ z reguÂły w koÂściele po porannym naboÂżeĂąstwie. W skÂład ÂświĂŞconego wchodziÂły obowiÂązkowo jaja (w postaci kolorowych pisanek, kraszanek), baranek z ciasta, chleb, sĂłl, ser, masÂło, chrzan, szynka, kieÂłbasy i ciasta.