Obraz Matki Boskiej z Koźla

Hodegetria

Hodegetria - "Ta, która jest przewodniczką w drodze", "Wskazująca Drogę" - tak nazwany został w Bizancjum typ ikony przedstawiającej Matkę Bożą, która podtrzymuje jedną ręką Dzieciątko - Jezusa, drugą wskazuje je jako "drogę, prawdę i życie". Jest to wizerunek mający charakter uroczysty i majestatyczny; mały Jezus w roli Zbawiciela o twarzy dorosłego człowieka (symbol boskiej wiedzy oraz przeznaczenia wiodącego ku męce i śmierci), w jednej ręce trzyma Ewangelię (symbol nauczyciela), drugą zaś udziela błogosławieństwa. Szaty zdobione są złotem, co jest symbolem Jego Boskości.

"Wskazująca Drogę" - w nazwie tej jest zawarta koncepcja wszystkich ikon maryjnych, ponieważ Matka Boża prowadzi do Chrystusa. Ona stała się mostem umożliwiającym przyjście na świat Zbawiciela, a obecnie jest dla nas mostem na drodze ku Niemu.

Ikona Matki Bożej z Koźla, pochodzi z około 1420 roku i należy do grupy Hodegetrii, która rozpowszechniła się na całym obszarze Bizancjum i dotarła także do Europy. Do tej grupy należą min. ikony: Czarnej Madonny z Częstochowy czy także obraz Matki Bożej Opolskiej.

Nasz obraz jest kopią bizantyjskiego obrazu i pochodzi z Czech, prawdopodobnie z Ołomuńca. Nie znamy jednak artysty, który go wykonał. Wiemy natomiast, że obraz miał wielkie znaczenie i cieszył się ogromnym kultem. Potwierdzeniem tego jest fakt, że w połowie XV wieku sporządzono kilka kopii ikony min. (Bytom, Kłobuck, Piekary Śląskie), a także w roku 1478 powołano bractwo, którego celem było uczestnictwo w nabożeństwach maryjnych i szerzenie kultu Matki Bożej. Ten szczególny kult został niejako odrodzony w roku 1996, kiedy to odrestaurowano Kaplicę Matki Bożej z Koźla i z dniem 06 marca rozpoczęto na nowo nabożeństwa do Matki Bożej z Koźla. Odbywają się one zawsze w środę o godz. 17:30.

Legendy o obrazie Matki Bożej z Koźla

Poniższe legendy zapisane zostały przez Theophila Konietznego w 1934 r.

Pewnemu gospodarzowi nakazano przewieźć na swym wozie obraz Matki Boskiej z jednego miasta do drugiego. W pobliżu Koźla gospodarz ten został napadnięty przez ówczesnego dowódcę twierdzy - Kozioła. Obraz wraz z gospodarzem zostali zabrani do twierdzy w Koźlu, gdzie napastnik chciał za wszelką cenę nabyć obraz. Gospodarz nie mógł podjąć decyzji, ponieważ obraz nie był jego własnością, a po wtóre miał polecenie dostarczenia go do konkretnego kościoła. W nocy zdarzył się cud - rano znalazły się dwa identyczne obrazy. Jeden z nich zabrał ów gospodarz, drugi natomiast pozostał na miejscu w twierdzy, a później przekazano go do kaplicy N.M.P., gdzie do dnia dzisiejszego odbiera cześć.

W czasie wojny polsko-szwedzkiej obraz M.B. Częstochowskiej został przeniesiony z Częstochowy do klasztoru w Mochowie koło Głogówka. Gdy po wojnie obraz ten procesjonalnie był przenoszony do Częstochowy, szlak prowadził przez Koźle. Wtedy to dowódca zamku napadł uczestników procesji i zabrał obraz do siebie. Polecił pewnemu malarzowi zrobienie kopii, która się nie udawała. Artysta pracował wiele dniu i nocy i tak zmęczony i zafrasowany zasnął. Gdy się ocknął obraz był pięknie wykończony. Kopia pozostała w Koźlu, a obraz oryginalny powrócił do Częstochowy.

Opracowano na podstawie:
Schubert A., ks. , Zarys historii parafii św. Zygmunta i św. Jadwigi Śląskiej w Kędzierzynie-Koźlu, s. 41-45, Kędzierzyn-Koźle 2000r.
Żabicki Romuald, Historia obrazu Matki Bożej z Koźla, w: Szkice Kędzierzyńsko-Kozielskie, tom 8, s. 59-63., Opole 2002r.