Stefan - 2009-04-11, 20:10 Temat postu: Wielkanoc (Pascha, Niedziela Wielkanocna) Wielkanoc (Pascha, Niedziela Wielkanocna) to najstarsze i najwa¿niejsze ¶wiêto chrze¶cijañskie upamiêtniaj±ce zmartwychwstanie Jezusa Chrystusa. Podczas soboru nicejskiego w 325 roku ustalono, ¿e bêdzie siê j± obchodziæ w pierwsz± niedzielê po pierwszej wiosennej pe³ni Ksiê¿yca. Wielkanoc jest wiêc ¶wiêtem ruchomym: mo¿e wypa¶æ najwcze¶niej 22 marca, za¶ najpó¼niej 25 kwietnia. To zwieñczenie Wielkiego Postu. Do tego wydarzenia zmierza³ nie tylko ca³y ten 40-dniowy okres pokuty, ale zmierza tak¿e i nasze ¿ycie. Ciê¿ko nam sobie wyobraziæ naukê Chrystusa, jego zapowiedzi odkupienia, gdyby nie jego Zmartwychwstanie. Bez wiêkszego sensu by³yby przykazania, nauki i uzdrowienia. Dlatego te¿ Niedziela Zmartwychwstania Pañskiego jest najwa¿niejsz± uroczysto¶ci± ka¿dego chrze¶cijanina. Ostatni dzieñ Triduum Paschalnego pe³en jest wielkanocnej rado¶ci, u której podstaw odnajdujemy cud zmartwychwstania. Porann± mszê czyli Mszê ¶w. o Zmartwychwstaniu Pañskim, poprzedza uroczysta procesja rezurekcyjna z Naj¶wiêtszym Sakramentem. Kap³an, ubrany w z³ot± kapê, podnosi ustawiony przy Grobie Pañskim krzy¿ ozdobiony czerwon± stu³± — znak Jezusa-Kap³ana, który z³o¿y³ siebie na ofiarê (krzy¿ ten w okresie wielkanocnym bêdzie eksponowany w widocznym miejscu). Nastêpnie ksi±dz trzykrotnym ¶piewem oznajmia zmartwychwstanie Chrystusa. Id±cy w procesji ministranci nios± krzy¿ ozdobiony stu³±, pascha³ i figurê Jezusa Zmartwychwsta³ego, kap³an za¶ trzyma przed sob± monstrancjê z Hosti±. Procesja koñczy siê od¶piewaniem dziêkczynnego hymnu Ciebie, Boga, wys³awiamy. Owe uroczyste nabo¿eñstwo, rozpowszechnione g³ównie w katolickich krajach s³owiañskich, wywodzi siê z ¶redniowiecznych misterium pasyjnych. W Polsce rezurekcje, co z ³aciñskiego znaczy dos³ownie zmartwychwstanie (resurrectio), wprowadzili bo¿ogrobowcy-miechowici, czciciele mêki Chrystusa i Jego zmartwychwstania, sprowadzeni z Jerozolimy do Miechowa ko³o 1163 roku. Pierwszy opis nabo¿eñstwa rezurekcyjnego pochodzi z XIII wieku i znajduje siê w ksiêdze katedry p³ockiej i w tzw. Rytuale Piotrkowskim. O wielkanocnej rado¶ci przypominaj± coraz rzadsze ju¿ pozdrowienia : „Chrystus zmartwychwsta³" — „Zmartwychwsta³ prawdziwie". Godzina zmartwychwstania Chrystusa pozostaje Bo¿± tajemnic±. Uroczyste ¶niadanie wielkanocne poprzedza ceremonia dzielenia siê po¶wiêconym jajkiem oraz serdeczne ¿yczenia rado¶ci, zdrowia i szczê¶cia w ¿yciu rodzinnym, które sk³adaj± sobie nawzajem uczestnicy ¶wiêconego. Na stole pojawiaj± siê jajka, kie³basy, szynka, wêdzonka, chrzan, pieczywo i ciasta. G³ównym ciastem wielkanocnym do dzisiaj pozosta³a babka dro¿d¿owa, tzw. baba wielkanocna. Popularne s± równie¿ mazurki. W niektórych regionach, np. na ¦l±sku, rodzice chowaj± w domu, ogrodzie koszyczki ze s³odyczami, prezenty od wielkanocnego zaj±czka, na poszukiwanie których wyruszaj± dzieci. Triduum Paschalne dobiega koñca po odprawieniu wieczornych nieszporów Niedzieli Zmartwychwstania Pañskiego, zwanej te¿ I Niedziel± Wielkanocn±. Poniedzia³ek Wielkanocny. Lany poniedzia³ek, ¶migus-dyngus, ¶wiêto lejka – to zabawa, któr± wszyscy doskona³e znamy. Oblewaæ mo¿na by³o wszystkich i wszêdzie. Zmoczone tego dnia panny mia³y wiêksze szanse na zam±¿pój¶cie. A je¶li która¶ siê obrazi³a – to nieprêdko znalaz³a mê¿a. Wykupiæ siê mo¿na by³o od oblewania pisank± – st±d ka¿da panna stara³a siê, by jej kraszanka by³a najpiêkniejsza. Ch³opak, wrêczaj±c tego dnia pannie pisankê, dawa³ jej do zrozumienia, ¿e mu siê podoba. ¦migus - dyngus by³ i jest ró¿nie nazywany: dyngus, ¶migus, ¶mirgust, sikacz, sikanie, lanie, oblewanie, lany poniedzia³ek. W powy¿szych opracowaniach wykorzysta³em materia³y dostêpne w katolickich serwisach informacyjnych. Stefan - 2009-04-13, 16:07 Oktawa Wielkiej Nocy Niedziela Wielkanocna otwiera okres piêædziesiêciu dni, który pierwotnie nazywano Piêædziesi±tnic±, a dzi¶ Okresem Wielkanocnym. Wielkanoc jest pierwszym i najwa¿niejszym ¶wiêtem chrze¶cijañskim. Aposto³owie ¶wiêtowali tylko Wielkanoc i ka¿d± niedzielê, która jest w³a¶nie pami±tk± Nocy Paschalnej. Dopiero z up³ywem wieków zaczê³y pojawiaæ siê inne ¶wiêta i okresy przygotowania, a¿ ukszta³towa³ siê obecny rok liturgiczny, który jednak przechodzi ró¿ne zmiany. Poniewa¿ cud Zmartwychwstania jakby nie mie¶ci siê w jednym dniu, dlatego te¿ Ko¶ció³ obchodzi Oktawê Wielkiej Nocy - przez osiem dni bez przerwy wci±¿ powtarza siê tê sam± prawdê, ¿e Chrystus Zmartwychwsta³. Obchodzi siê je jako uroczysto¶ci Pañskie, maj± wiêc charakter bardzo uroczysty. Zwyczaj przed³u¿ania najwa¿niejszych ¶wi±t chrze¶cijañskich na oktawê, czyli na osiem dni jest bardzo dawny. Ko¶ció³ chce w ten sposób podkre¶liæ rangê i wa¿no¶æ uroczysto¶ci. Wszystkie dni oktawy posiadaj± taki sam walor jak Niedziela Zmartwychwstania. Okres o¶miu dni traktowany jest jak jeden dzieñ, jako jedno ¶wiêto, jako dzieñ najrado¶niejszy. Dlatego np., w oktawie Wielkanocy nie obowi±zuje post w pi±tek. Teksty liturgiczne i biblijne wszystkich dni oktawy Wielkanocy nawi±zuj± bezpo¶rednio do wydarzenia zmartwychwstania Jezusa i jego konsekwencji dla nas. Znajdujemy tak¿e wyra¼ne odniesienia do sakramentu chrztu i tego co staje siê udzia³em ka¿dego ochrzczonego. Ostatnim dniem oktawy jest Bia³a Niedziela, nazywana obecnie tak¿e Niedziel± Mi³osierdzia Bo¿ego. W ten dzieñ w Rzymie ochrzczeni podczas Wigilii Paschalnej neofici, odziani w bia³e szaty podarowane im przez gminê chrze¶cijañsk±, szli w procesji do ko¶cio³a ¶w. Pankracego, by tam uczestniczyæ w Mszy ¶w. Jan Pawe³ II w 1995 r. ustanowi³ ten dzieñ ¶wiêtem Mi³osierdzia Bo¿ego i zezwoli³ na jego obchodzenie w Polsce. Wielk± orêdowniczk± tego ¶wiêta by³a ¶w. Faustyna Kowalska. Podczas kanonizacji ¶w. Faustyny w 2000 r. Jan Pawe³ II og³osi³ II Niedzielê Wielkanocn± jako ¦wiêto Mi³osierdzia Bo¿ego dla ca³ego Ko¶cio³a. Od kilkunastu lat w Bia³± Niedzielê w naszej parafii odbywa siê uroczysto¶æ I Komunii ¦w., a w nastêpn± niedzielê ¶wiêtowana jest rocznica I Komunii ¦wiêtej. S³owo „oktawa” pochodzi od ³ac. liczebnika „octo” (osiem) lub przymiotnika „octavus” (ósmy). Pocz±tkowo wyraz ten odnosi³ siê do ósmego dnia wspominaj±cego dane ¶wiêto. Nie znamy dok³adnej daty powstania oktawy Paschy. Wspomina o niej w IV stuleciu Asteriusz Sofista z Kapadocji. By³a ona traktowana wyj±tkowo przez nowo ochrzczonych. Ca³y tydzieñ chodzili oni bowiem w bia³ych szatach i uczestniczyli w codziennej Eucharystii ze specjaln± mistagogiczn± katechez± (mia³a ona na celu wprowadzenie w tajemnicê obecno¶ci Chrystusa we wspólnocie wierz±cych). |
